Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2001 , Vol 47 , Num 1

Travmatik Beyin Yaralanmasında Rehabilitasyon Sonuçları: Kognitif Fonksiyonların Rehabilitasyon Sonuçlarına Etkisi

Ayşe Kaya 1 ,Meltem Dalyan 1 ,Havva Ülker 1 ,Müfit Akyüz 2 ,Aytül Çakcı 3
1 Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara
2 Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye
3 Sağlık Bakanlığı Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği, Ankara, Türkiye

Travmatik beyin yaralanması (TBY) sonrasında, medikal sorunlar, motor ve duyusal fonksiyon kayıpları, kranial sinir fonksiyon bozuklukları ve birçok davranış, sosyal bozukluklar gözlenebilir. Bu hasta grubunda fiziksel ve davranış problemlerinin yanısıra kognitif fonksiyonlarda yetersizlikler ortaya çıkabilir. Bu çalışmada merkezimizde TBY tanısı ile izlenen hastaların fiziksel, fonksiyonel durumlarının yanısıra kognitif durumları incelendi. Kognitif düzeyin, hastaların fonksiyonunu ve rehabilitasyon sonuçlarını ne ölçüde etkilediği ve bu düzeyin nasıl değerlendirilmesi gerektiği araştırıldı. Çalışma grubunda yeralan 43 hastanın yaş ortalaması 27.7±9.8 olarak belirlendi ve etiyolojik faktörlerde ilk sırayı trafik kazaları (%58) alıyordu. Hastalarımızın yatışta yapılan değerlendirimlerinde fiziksel, fonksiyonel ve kognitif yetersizlikleri olduğu görüldü. Oryantasyon, uyanıklık, dikkat, konsantrasyon, bellek, konstrüksiyon, görsel-uzaysal algılama, praksis ve emosyonların ortaya konması gibi fonksiyonlarda bozukluklar belirlendi.  Fonksiyonel ve özürlülük değerlendirimlerde giriş ve çıkış skorları karşılaştırıldığında önemli düzelmeler olduğu saptandı (p<0.01). Kognitif fonksiyonlarda girişe göre düzelmeler saptandı; bu fonksiyonların, fonksiyonel durum ve özürlülük düzeyleri ile istatistiksel olarak anlamlı ölçüde ilişkili olduğu belirlendi (p<0.01). Uygulanan standart rehabilitasyon programları ile girişte yüksek kognitif düzeye sahip hastaların, düşük kognitif düzeyi olanlara nazaran çıkışta daha iyi fonksiyonel düzeylere eriştikleri görüldü (p<0.01). Girişteki fonksiyonel durumun ve kognitif durumun çıkıştaki fonksiyonel durumu oldukça fazla etkilediği belirlendi (R2=0.61, p<0.05)  Hastalarımızdaki fonksiyonel, kognitif ve özürlülük yönünden görülen iyileşmeler uygulanan standart rehabilitasyon programlarının yararlı olduğunu göstermektedir. Ancak, sonuçlarımıza göre kognitif durumu başlangıçta detaylı olarak değerlendirip, özel rehabilitasyon programları uygulandığı takdirde hastaların prognozlarının daha iyi olacağı kanaatindeyiz

Keywords : Travmatik beyin yaralanması, özürlülük, fonksiyonel değerlendirim, kognitif durum